Høyanger hyste frå 1924 arbeidaravisa Fritt Folk. Bladet var det einaste organet for NKP i Sogn og Fjordane. Avisa fekk ikkje mange leveår i den nye industristaden i Ytre Sogn. I 1928 var det kroken på døra. Det skjedde etter at avisa blei kasta ut av lokala sine i Folkets Hus. NKP retta harde skuldingar mot både NACO-leiinga og AP for nedlegginga av Fritt Folk.
I 1931 tok så NKP-cella ved verket til å gje ut ei eiga bedriftsavis. Bluss kom ut med 11 nummer i perioden 1931-1936. Avisa hadde tydeleg brodd mot både bedriftseigarane i NACO og Arbeidarpartiet. Sistnemnte fekk i nummer 4-5 denne omtalen:
I kampen mot Sovjet-Unionen staar ikke D.N.A. langt tilbake for en ekte fascistbevegelse. Vel nok tør de ikke aapent iblandt arbeiderne si ifra at de føler det som en hellig plikt aa kjempe mot S.U. Men i praksis er deres gjerninger slik at enhver arbeider ved aa tenke over det maa sette dem i klasse med Kolstad-Quisling regjeringen
NACO-leiinga fekk også passet sitt påskrive, som i dette innlegget om bustadtilhøva i Høyanger:
Nacotrusten har ofte i skrift og tale vært priset og lovet, dets leder er blit hedret med et minnesmerke paa en iøinefallende plads og det med bidrag av arbeidernes surt fortjente penger. Alt har vært fremstilt som bare herlighet i særdeleshet for de stakkars djevler som har faatt den tvilsomme fornøielse at slite inn millioner og millioner for den bande utbyttere som «eier» dette selskap. Men trods Nacos fyllefester for de faglige ledere, og gaver i lønn for sine mondistiske politikk, kan det allikevel ikke hindre at arbeiderne faar øinene op og ser at en stor del av dem som treller hos dette dydsmønster av et aktieselskap faktisk bor som dyr og ikke som mennesker.
Det var ikkje nett harmoni-modellen som prega artiklane som kom på trykk i Bluss. Kampviljen mot den utbyttande og undertrykkande kapitalismen var stor. Både lokale saker og stoff av nasjonal/internasjonal karakter fann vegen inn i avisa.
Diverre har dei originale utgjevingane av Bluss gått tapt. Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane sit på eit sett med kopiar.
Einar Rysjedal har no digitalisert alle numra av Bluss. Dei er tilgjengeleg via Arkivportalen. Nedanfor følgjer eit oversyn.
Vi takkar Einar for dei digitaliserte utgåvene av Bluss!
Bluss nr. 1 - sep. 1931
Bluss nr. 2 - sep. 1931
Bluss nr. 3 - okt. 1931
Bluss nr. 4-5 - feb. 1932
Bluss nr. 6 - mars 1932
Bluss nr. 7 - okt. 1932
Bluss nr. 8 - nov. 1932
Bluss nr. 9 - feb. 1933
Bluss nr. 10 - apr. 1934
Bluss nr. 11 - feb. 1936
Kjelder og litteratur
Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane: SFF-2007007 Bluss - partiblad for NKP, NACO
Informasjon frå Einar Rysjedal, Høyanger
Hjermann, Klaus Bendik: Raud storm: Høyanger NKP 1923-1930. Bacheloroppgåve i historie 2011.